2005-10-25

Dz.U. 1999 Nr 8 poz. 67

 

EUROPEJSKA KARTA SPOŁECZNA

Rządy Państw - sygnatariuszy niniejszej Karty, Członków Rady Europy, zważywszy, że celem Rady Europy jest osiągnięcie większej jedności między jej Członkami dla zagwarantowania i urzeczywistnienia ideałów i zasad, które są ich wspólnym dziedzictwem oraz ułatwienia ich postępu gospodarczego i społecznego, w szczególności poprzez utrzymanie i dalszy rozwój praw człowieka i podstawowych wolności; zważywszy, że
w Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności podpisanej w Rzymie 14 listopada 1950 r. i w Protokole do niej podpisanym w Paryżu 20 marca 1951 r. Państwa Członkowskie Rady Europy zgodziły się zapewnić swej ludności prawa i wolności obywatelskie i polityczne w nich określone; zważywszy, że korzystanie z praw społecznych powinno być zapewnione bez dyskryminacji ze względu na rasę, kolor i płeć, religię, poglądy polityczne, pochodzenie narodowe lub społeczne; zdecydowane podjąć wspólnie wszelkie wysiłki dla polepszenia poziomu życia i popierania dobrobytu społecznego zarówno ludności miejskiej, jak i wiejskiej za pomocą odpowiednich instytucji i działań, uzgodniły, co następuje:

 

CZĘŚĆ I

Układające się Strony przyjmują za cel swej polityki, która będzie wykonywana za pomocą wszelkich odpowiednich środków, zarówno o charakterze krajowym, jak
i międzynarodowym, osiągnięcie warunków, w których następujące prawa i zasady mogą być skutecznie realizowane:

1. Każdy będzie miał możliwość zarabiać na życie w swobodnie wybranym zawodzie.

2. Wszyscy pracownicy mają prawo do sprawiedliwych warunków pracy.

3. Wszyscy pracownicy mają prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy.

4. Wszyscy pracownicy mają prawo do godziwego wynagrodzenia wystarczającego dla przyzwoitego poziomu życia dla nich samych i ich rodzin.

5. Wszyscy pracownicy i pracodawcy mają prawo do swobodnego zrzeszania się
w organizacjach krajowych lub międzynarodowych w celu ochrony swych interesów ekonomicznych i społecznych.

6. Wszyscy pracownicy i pracodawcy mają prawo do rokowań zbiorowych.

7. Dzieci i młodociani mają prawo do szczególnej ochrony przed zagrożeniami fizycznymi
i moralnymi, na które są oni narażeni.

8. Kobiety pracujące, w razie macierzyństwa, oraz inne kobiety pracujące, w uzasadnionych przypadkach, mają prawo do szczególnej ochrony w swej pracy.

9. Każdy ma prawo do odpowiednich ułatwień w zakresie poradnictwa zawodowego w celu pomocy mu w wyborze zawodu odpowiadającego jego osobistym uzdolnieniom
i zainteresowaniom.

10. Każdy ma prawo do odpowiednich ułatwień w celu szkolenia zawodowego.

11. Każdy ma prawo do korzystania z wszelkich środków umożliwiających mu posiadanie najwyższego osiągalnego poziomu zdrowia.

12. Wszyscy pracownicy i osoby będące na ich utrzymaniu mają prawo do zabezpieczenia społecznego.

13. Każdy niemający wystarczających zasobów ma prawo do pomocy społecznej i lekarskiej.

14. Każdy ma prawo do korzystania z usług opieki społecznej.

15. Osoby niepełnosprawne mają prawo do szkolenia zawodowego, rehabilitacji oraz readaptacji zawodowej i społecznej, bez względu na przyczynę i rodzaj ich inwalidztwa.

16. Rodzina jako podstawowa komórka społeczeństwa ma prawo do właściwej ochrony społecznej, prawnej i ekonomicznej dla zapewnienia jej pełnego rozwoju.

17. Matki i dzieci, niezależnie od stanu cywilnego i stosunków rodzinnych, mają prawo do właściwej ochrony społecznej i ekonomicznej.

18. Obywatele każdej z Układających się Stron mają prawo do prowadzenia wszelkiej działalności zarobkowej na terytorium każdej innej Układającej się Strony na zasadzie równości z obywatelami tej ostatniej Strony, z zastrzeżeniem ograniczeń wynikających
z ważnych powodów ekonomicznych lub społecznych.

19. Pracownicy migrujący, którzy są obywatelami Układającej się Strony oraz ich rodziny mają prawo do ochrony i pomocy na terytorium każdej innej Układającej się Strony.

 

CZĘŚĆ II

Układające się Strony zobowiązują się, jak przewidziano w Części II, uznać się za związane zobowiązaniami określonymi w następujących artykułach i ustępach.

Artykuł 1

Prawo do pracy

W celu zapewnienia skutecznego wykonywania prawa do pracy, Układające się Strony zobowiązują się:

1) przyjąć jako jeden z ich zasadniczych celów i odpowiedzialności osiągnięcie i utrzymanie tak wysokiego i stabilnego poziomu zatrudnienia jak to jest możliwe w celu osiągnięcia pełnego zatrudnienia.

2) skutecznie chronić prawa pracownika do zarabiania na życie w swobodnie podjętym zawodzie.

3) ustanowić lub utrzymać bezpłatne służby zatrudnienia dla wszystkich pracowników.

4) zapewnić lub popierać odpowiednie poradnictwo zawodowe, szkolenie i rehabilitację.

 

Artykuł 2

Prawo do sprawiedliwych warunków pracy

W celu zapewnienia skutecznego wykonywania prawa do sprawiedliwych warunków pracy, Układające się Strony zobowiązują się:

1) zapewnić rozsądny dzienny i tygodniowy czas pracy, stopniowo skracać tygodniowy czas pracy do takiego wymiaru, na jaki pozwala wzrost wydajności oraz inne związane z tym czynniki.

2) zapewnić płatne dni świąteczne;

3) zapewnić corocznie minimalny dwutygodniowy płatny urlop.

4) zapewnić dodatkowe płatne urlopy lub skrócenie czasu pracy dla pracowników zatrudnionych w warunkach określonych jako niebezpieczne lub szkodliwe dla zdrowia.

5) zapewnić tygodniowy wypoczynek, który będzie ,,w miarę możliwości” zbiegał się
z dniem uznanym za dzień wolny do pracy zgodnie z tradycją lub zwyczajem danego kraju lub regionu.

 

Artykuł 3

Prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy

W celu zapewnienia skutecznego wykonywania prawa do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, Układające się Strony zobowiązują się:

1) wydać przepisy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy.

2) zapewnić środki kontroli przestrzegania takich przepisów.

3) kontrolować się, gdy zachodzi potrzeba, z organizacjami pracodawców i pracowników
w zakresie środków zmierzających do polepszenia bezpieczeństwa zawodowego i higieny.

 

Artykuł 4

Prawo do godziwego wynagrodzenia

W celu zapewnienia skutecznego wykonywania prawa do godziwego wynagrodzenia, Układające się Strony zobowiązuje się:

1) uznać prawo pracowników do takiego wynagrodzenia, które zapewni im i ich rodzinom przyzwoity poziom życia.

2) uznać prawo pracowników do zwiększonej stawki wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych, z zastrzeżeniem wyjątków w przypadkach szczególnych.

3) uznać prawo pracowników, zarówno mężczyzn, jak i kobiet, do jednakowego wynagrodzenia za pracę jednakowej wartości.

4) uznać prawo wszystkich pracowników do rozsądnego okresu wypowiedzenia

w razie rozwiązania stosunku pracy.

5) zezwolić na potrącenia z płac tylko na warunkach i w granicach przewidzianych
w ustawodawstwie krajowym lub określonych w układach zbiorowych albo orzeczeniach arbitrażowych. Wykonywanie tych praw może być osiągnięte w drodze swobodnie zawartych układów zbiorowych, prawnie określonych mechanizmów ustalania płac lub za pomocą innych środków właściwych dla warunków krajowych.

 

Artykuł 5

Prawo do organizowania się

W celu zapewnienia lub popierania wolności pracowników i pracodawców do tworzenia lokalnych, krajowych lub międzynarodowych organizacji dla ochrony swych ekonomicznych i społecznych interesów oraz do przystępowania do tych organizacji, Układające się Strony zobowiązują się, by prawo krajowe nie naruszało ani też nie było stosowane w sposób, który naruszałby tę wolność. Zakres, w jakim gwarancje zapewnione w niniejszym Artykule będą miały zastosowanie do policji, będzie określony przez ustawodawstwo krajowe. Zasada dotycząca stosowania tych gwarancji do członków sił zbrojnych i zakres, w jakim będą one miały zastosowanie do osób tej kategorii, będzie również określone przez ustawodawstwo krajowe.

 

Artykuł 6

Prawo do rokowań zbiorowych

W celu zapewnienia skutecznego wykonywania prawa do rokowań zbiorowych, Układające się Strony zobowiązują się:

1) popierać wspólne konsultacje pomiędzy pracownikami i pracodawcami.

2) popierać, kiedykolwiek jest to konieczne i stosowne, mechanizm dobrowolnych negocjacji między pracodawcami lub organizacjami pracodawców a organizacjami pracowników w celu regulowania warunków zatrudnienia za pomocą układów zbiorowych.

3) popierać ustanowienia i wykorzystanie właściwych mechanizmów pojednawczych oraz dobrowolnego arbitrażu dla rozstrzygania sporów z tytułu pracy, oraz uznać:

4) prawo pracowników i pracodawców do zbiorowego działania w przypadkach konfliktów interesów, włączając w to prawo do strajku, z zastrzeżeniem zobowiązań, jakie mogą wyniknąć z wcześniej zawartych układów zbiorowych.

 

Artykuł 7

Prawo dzieci i młodocianych do ochrony

W celu zapewnienia skutecznego wykonywania prawa dzieci i młodocianych do ochrony, Układające się Strony zobowiązują się:

1) zapewnić, iż wiek 15 lat będzie minimalnym wiekiem dopuszczenia do zatrudnienia,
z zastrzeżeniem wyjątków wobec dzieci zatrudnionych w pracy określonej jako lekka, nieszkodliwa dla ich zdrowia, moralności lub kształcenia.

2) zapewnić, że wyższy minimalny wiek dopuszczenia do zatrudnienia będzie ustalony
w odniesieniu do określonych zawodów uznanych za niebezpieczne lub niezdrowe.

3) zapewnić, że osoby, które podlegają jeszcze obowiązkowemu kształceniu, nie będą zatrudniane w takich pracach, które będą uniemożliwiały im pełne korzystanie z kształcenia.

4) zapewnić, że czas pracy osób poniżej 16 lat będzie ograniczony zgodnie z potrzebami ich rozwoju, a szczególnie z potrzebą ich szkolenia zawodowego.

5) uznać prawo pracowników młodocianych i praktykantów do godziwej płacy albo innych właściwych zasiłków.

6) zapewnić, że czas poświęcony przez młodocianych na szkolenie zawodowe, podczas normalnego czasu pracy za zgodą pracodawcy, traktowany będzie jako stanowiący część dnia pracy.

7) zapewnić, że osoby zatrudnione w wieku poniżej 18 lat uprawnione będą do nie mniej niż trzytygodniowego płatnego urlopu corocznego.

8) zapewnić, że osoby w wieku poniżej 18 lat nie będą zatrudniane w pracy nocnej,
z wyjątkiem pewnych zawodów określonych przez ustawodawstwo krajowe.

9) zapewnić, że osoby w wieku poniżej 18 lat zatrudnione w zawodach określonych przez ustawodawstwo krajowe będą podlegały regularnej kontroli lekarskiej.

10) zapewnić szczególną ochronę przeciwko fizycznym i moralnym niebezpieczeństwom, na które narażone są dzieci i młodociani, a szczególnie przeciwko tym, które bezpośrednio lub pośrednio wynikają z ich pracy.

 

Artykuł 8

Prawo zatrudnionych kobiet do ochrony

W celu zapewnienia skutecznego wykonywania prawa zatrudnionych kobiet do ochrony, Układające się Strony zobowiązują się:

1) zapewnić kobietom przed i po urodzeniu dziecka urlop w wymiarze ogólnym, co najmniej 12 tygodni poprzez albo płatny urlop, albo świadczenia z ubezpieczenia społecznego, albo świadczenia z funduszów publicznych.

2) uznać jako bezprawne wypowiedzenie przez pracodawcę pracy kobiecie podczas jej nieobecności z powodu urlopu macierzyńskiego lub udzielenia jej wypowiedzenia w takim czasie, w którym wypowiedzenie wygasłoby w okresie takiej nieobecności.

3) zapewnić matkom karmiącym swoje dzieci uprawnienie do wystarczających przerw w tym celu.

4) a) uregulować zatrudnienie kobiet w pracy nocnej w przemyśle.

 b) zakazać zatrudniania kobiet w kopalniach pod ziemią oraz w miarę potrzeby we wszystkich pracach nieodpowiednich dla nich z powodu ich niebezpiecznego, niezdrowego lub uciążliwego charakteru.

 

Artykuł 9

Prawo do poradnictwa zawodowego

W celu zapewnienia skutecznego wykonywania prawa do poradnictwa zawodowego, Układające się Strony zobowiązują się do zapewnienia lub popierania, w miarę potrzeby, służby, która będzie pomagać wszystkim osobom, włączając osoby niepełnosprawne, dla rozwiązania problemów dotyczących wyboru zawodu i awansu zawodowego uwzględniając cechy osób zainteresowanych i ich związek z możliwościami zawodowymi; pomoc ta będzie dostępna bezpłatnie, zarówno dla młodzieży, w tym dla dzieci w wieku szkolnym, jak i dla dorosłych.

Artykuł 10

Prawo do szkolenia zawodowego

W celu zapewnienia skutecznego wykonywania prawa do szkolenia zawodowego, Układające się Strony zobowiązują się:

1) zapewnić lub popierać, w miarę potrzeby, szkolenie techniczne i zawodowe wszystkich osób, w tym osób niepełnosprawnych, w konsultacji z organizacjami pracodawców
i pracowników oraz przyznać ułatwienia dla umożliwienia dostępu do wyższego nauczania technicznego oraz uniwersyteckiego, opartego jedynie na kryterium uzdolnień indywidualnych.

2) zapewnić lub popierać system przysposobienia zawodowego i inne systemy szkolenia młodych chłopców i dziewcząt w różnych zajęciach zawodowych.

3) zapewnić lub popierać, w miarę potrzeby:

a) odpowiednie i łatwo dostępne ułatwienia szkoleniowe dla dorosłych pracowników,

b) specjalne ułatwienia dla przeszkolenia dorosłych pracowników, które są konieczne
w rezultacie postępu technicznego albo nowych trendów w zatrudnieniu.

4) popierać pełne wykorzystanie ułatwień przewidzianych przez odpowiednie środki, takie jak:

a) redukcja lub zniesienie wszelkich kosztów lub opłat.

b) przyznanie w odpowiednich przypadkach pomocy finansowej.

c) włączenie do normalnego czasu pracy czasu spędzonego na szkoleniu uzupełniającym podjętym przez pracownika na życzenie jego pracodawcy, w czasie zatrudnienia;

d) zapewnienie, przez odpowiedni nadzór, w konsultacji z organizacjami pracodawców

i pracowników, skutecznego systemu przysposobienia zawodowego i każdego innego systemu szkolenia dla młodych pracowników oraz odpowiedniej ogólnej ochrony tych pracowników.

 

Artykuł 11

Prawo do ochrony zdrowia

W celu zapewnienia skutecznego wykonywania prawa do ochrony zdrowia,

Układające się Strony zobowiązują się podjąć bezpośrednio lub we współpracy z publicznymi albo prywatnymi organizacjami stosowne środki zmierzające między innymi do:

1) wyeliminowania tak dalece, jak jest to możliwe, przyczyn chorób.

2) zapewnienia udogodnień w zakresie poradnictwa oraz oświaty dla poprawy zdrowia
i zachęcania do indywidualnej odpowiedzialności w sprawach zdrowia.

3) zabezpieczenia, tak dalece jest to możliwe, przed chorobami epidemicznymi, endemicznymi oraz innymi.

 

Artykuł 12

Prawo do zabezpieczenia społecznego

W celu zapewnienia skutecznego wykonywania prawa do zabezpieczenia społecznego, Układające się Strony zobowiązują się:

1) ustanowić lub utrzymać system zabezpieczenia społecznego;

2) utrzymać system zabezpieczenia społecznego na zadawalającym poziomie, równym, co najmniej poziomowi niezbędnemu dla ratyfikacji Konwencji Międzynarodowej Organizacji Pracy (Nr 102) dotyczącej minimalnych norm zabezpieczenia społecznego.

3) zabiegać o stopniowe podnoszenie systemu zabezpieczenia społecznego na wyższy poziom.

4) podjąć kroki, poprzez zawarcie odpowiednich porozumień dwustronnych i wielostronnych lub za pomocą innych środków, oraz z zastrzeżeniem warunków ustanowionych w takich porozumieniach, w celu zapewnienia:

a) równego traktowania swoich własnych obywateli i obywateli innych

Układających się Stron, w odniesieniu do uprawnień z tytułu zabezpieczenia społecznego,
w tym zachowania świadczeń wynikających z ustawodawstwa dotyczącego zabezpieczenia społecznego, bez względu na przemieszczanie się osób chronionych, które może nastąpić między terytoriami Układających się Stron;

b) przyznania, utrzymania i ponownego nabycia uprawnień z tytułu okresów ubezpieczenia lub zatrudnienia, zgodnie z ustawodawstwem każdej z Układających się Stron.

 

Artykuł 13

Prawo do pomocy społecznej i medycznej

W celu zapewnienia skutecznego wykonywania prawa do pomocy społecznej i medycznej, Układające się Strony zobowiązują się:

1) zapewnić, aby każda osoba, która nie posiada dostatecznych środków oraz która nie jest zdolna do zabezpieczenia takich środków za pomocą swych wysiłków lub z innych źródeł,
w szczególności poprzez świadczenia z systemu zabezpieczenia społecznego, mogła otrzymać odpowiednią pomoc oraz w wypadku choroby opiekę konieczną z uwagi na jej stan;

2) zapewnić, aby osoby otrzymujące taką pomoc nie cierpiały z powodu ograniczenia ich praw politycznych lub społecznych;

3) zapewnić iż każdy może otrzymać, od właściwych służb publicznych lub prywatnych, taką poradę oraz osobistą pomoc, jaka może być wymagana dla zabezpieczenia, usunięcia albo ulżenia sytuacji osobistej lub rodzinnej;

4) stosować postanowienia przewidziane w ustępach 1,2 i 3 niniejszego artykułu w równym stopniu wobec swoich obywateli, jak i wobec obywateli innych Układających się Stron, przebywających legalnie na ich terytorium, zgodnie z ich zobowiązaniami wynikającymi
z Europejskiej Konwencji dotyczącej pomocy społecznej i medycznej, podpisanej w Paryżu 11 grudnia 1953 r.

 

Artykuł 14

Prawo do korzystania z usług opieki społecznej

W celu zapewnienia skutecznego wykonywania prawa do korzystania z usług opieki społecznej, Układające się Strony zobowiązują się:

1) popierać lub zapewnić usługi, które stosując odpowiednie metody pracy społecznej, będą przyczyniały się do dobrobytu oraz rozwoju zarówno indywidualnego, jak i zbiorowego
w społeczeństwie, oraz do ich dostosowania do środowiska społecznego;

2) zachęcać do uczestnictwa osób fizycznych i organizacji dobrowolnych lub innych
w ustanawianiu i utrzymaniu takich usług.

 

Artykuł 15

Prawo osób niepełnosprawnych fizycznie lub umysłowo do szkolenia zawodowego,

rehabilitacji oraz readaptacji zawodowej i społecznej

W celu zapewnienia skutecznego wykonywania prawa osób niepełnosprawnych fizycznie lub umysłowo do szkolenia zawodowego, rehabilitacji oraz readaptacji zawodowej i społecznej, Układające się Strony zobowiązują się:

1) podjąć odpowiednie środki w celu zabezpieczenia ułatwień szkoleniowych włączając, gdzie jest to konieczne, wyspecjalizowane instytucje publiczne lub prywatne;

2) podjąć odpowiednie środki w celu pośrednictwa zawodowego dla niepełnosprawnych, takie jak wyspecjalizowane służby pośrednictwa pracy, ułatwienia w zakresie ochrony zatrudnienia oraz środki dla zachęcenia pracodawców do zatrudniania osób niepełnosprawnych.

 

 

Artykuł 16

Prawo rodziny do ochrony społecznej, prawnej i ekonomicznej

W celu zapewnienia koniecznych warunków dla pełnego rozwoju rodziny, która jest podstawową komórką społeczeństwa, Układające się Strony zobowiązują się do popierania ekonomicznej, prawnej i społecznej ochrony życia rodzinnego poprzez takie środki, jak zasiłki społeczne i rodzinne, rozwiązania finansowe, zabezpieczenie budownictwa rodzinnego, pomoc dla młodych małżeństw oraz inne stosowne środki.

 

Artykuł 17

Prawo matek i dzieci do ochrony społecznej i ekonomicznej

W celu zapewnienia skutecznego wykonywania prawa matek i dzieci do ochrony społecznej
i ekonomicznej, Układające się Strony będą podejmowały wszelkie stosowne i konieczne środki w tym zakresie, włączając ustanowienie lub utrzymanie odpowiednich instytucji lub usług.

 

Artykuł 18

Prawo do prowadzenia działalności zarobkowej na terytorium innych układających się stron

W celu zapewnienia skutecznego wykonywania prawa do prowadzenia działalności zarobkowej na terytorium każdej innej Układającej się Strony, Układające się Strony zobowiązują się:

1) stosować istniejące przepisy w duchu liberalnym;

2) uprościć obowiązujące formalności oraz zmniejszyć lub znieść opłaty administracyjne
i inne opłaty, płatne przez pracowników zagranicznych albo ich pracodawców;

3) liberalizować, indywidualnie lub zbiorowo, przepisy dotyczące zatrudnienia pracowników zagranicznych,

oraz uznać

4) prawo do opuszczenia kraju przez swych obywateli pragnących prowadzić działalność zarobkową na terytoriach innych Układających się Stron.

 

Artykuł 19

Prawo pracowników migrujących oraz ich rodzin do ochrony i pomocy

W celu zapewnienia skutecznego wykonywania prawa pracowników migrujących oraz ich rodzin do ochrony i pomocy na terytorium każdej innej Układającej się Strony, Układające się Strony zobowiązują się:

1) utrzymać lub zapewnić odpowiednie i bezpłatne służby w celu pomocy takim pracownikom, szczególnie w udzielaniu dokładnej informacji, oraz podejmować wszelkie odpowiednie kroki tak daleko jak zezwala na to ustawodawstwo krajowe, przeciwko fałszywej propagandzie dotyczącej emigracji i imigracji.

2) przyjąć stosowne środki w ramach swej własnej jurysdykcji dla ułatwienia wyjazdu, podróży i przyjęcia takich pracowników i ich rodzin, oraz zapewnić im, w ramach własnej jurysdykcji, stosowne usługi sanitarne, opiekę medyczną oraz dobre warunki higieniczne
w czasie podróży.

3) popierać współpracę, kiedy jest to wymagane, między służbami socjalnymi, publicznymi lub prywatnymi krajów emigracji i imigracji.

4) zabezpieczyć dla takich pracowników przebywających legalnie na ich terytoriach, w takim zakresie jak reguluje to ustawodawstwo lub podlega kontroli organów administracyjnych, traktowanie nie mniej korzystne niż swoich własnych obywateli w zakresie następujących spraw:

a) wynagrodzenia oraz innych warunków zatrudnienia i pracy;

b) członkostwa w związkach zawodowych oraz korzystania z dobrodziejstw rokowań zbiorowych;

c) zakwaterowania.

5) zabezpieczyć dla takich pracowników przebywających legalnie na ich terytoriach traktowanie nie mniej korzystne niż ich własnych obywateli w zakresie podatków, opłat lub składek płatnych z tytułu zatrudnienia.

6) ułatwić, tak dalece jest to możliwe, ponowne połączenie się z rodziną pracownikowi migrującemu, któremu zezwolono na osiedlenie się na danym terytorium.

7) zabezpieczyć dla takich pracowników przebywających legalnie na ich terytoriach, traktowanie nie mniej korzystne niż swych własnych obywateli w zakresie postępowania prawnego dotyczącego spraw powołanych w tym artykule.

8) zabezpieczyć, by tacy pracownicy przebywający legalnie na ich terytoriach nie byli wydaleni, o ile nie zagrażają bezpieczeństwu państwa lub nie wykraczają przeciwko porządkowi publicznemu lub moralności.

9) zezwolić, w granicach ustalonych przez ustawodawstwo, na przekazywanie takiej części zarobków i oszczędności tych pracowników, jakiej mogą oni sobie życzyć.

10) rozszerzyć ochronę i pomoc przewidzianą w niniejszym artykule na pracowników migrujących zatrudnionych na własny rachunek w takim zakresie, w jakim środki te mają wobec nich zastosowanie.

 

PROTOKÓŁ DODATKOWY

DO EUROPEJSKIEJ KARTY SPOŁECZNEJ

5 MAJA 1988 R.

PREAMBUŁA

Państwa członkowskie Rady Europy, sygnatariusze niniejszego Protokołu, zdecydowane przedsięwziąć nowe środki rozszerzające ochronę praw socjalnych i gospodarczych zagwarantowanych w Europejskiej Karcie Społecznej, otwartej do podpisu w Turynie w dniu 18 października 1961 r. (zwanej dalej "Kartą"), uzgodniły, co następuje:

 

CZĘŚĆ I

Strony przyjmują za cel swej polityki, która będzie wykonywana za pomocą wszelkich odpowiednich środków, zarówno o charakterze krajowym, jak i międzynarodowym, osiągnięcie warunków, w których następujące prawa i zasady mogą być skutecznie realizowane:

1. Wszyscy pracownicy mają prawo do równych szans i równego traktowania w sprawach zatrudnienia i zawodu, bez dyskryminacji ze względu na płeć.

2. Pracownicy mają prawo do informacji i konsultacji w ramach zakładu pracy.

3. Pracownicy mają prawo do brania udziału w określaniu i polepszaniu warunków pracy
i środowiska pracy w zakładzie pracy.

4. Każda osoba w podeszłym wieku ma prawo do ochrony socjalnej.

 

CZĘŚĆ II

Strony zobowiązują się, jak przewidziano w Części II, uznać się za związane obowiązkami określonymi w następujących artykułach:

Artykuł 1

Prawo do równych szans i równego traktowania w sprawach zatrudnienia i zawodu, bez dyskryminacji ze względu na płeć

1. W celu zapewnienia skutecznego wykonywania prawa do równych szans i równego traktowania w sprawach zatrudnienia i zawodu, bez dyskryminacji ze względu na płeć, Strony zobowiązują się do uznania tego prawa i do podjęcia stosownych środków w celu zapewnienia lub popierania jego stosowania w następujących dziedzinach:

- dostęp do zatrudnienia, ochrona przed zwolnieniem i readaptacja zawodowa;

- poradnictwo zawodowe, szkolenie, przekwalifikowanie i rehabilitacja;

- warunki zatrudnienia i warunki pracy, łącznie z wynagrodzeniem;

- rozwój kariery zawodowej, włączając awansowanie.

2. Postanowienia dotyczące ochrony kobiet, zwłaszcza zaś odnoszące się do ciąży, połogu
i okresu poporodowego, nie są uważane za dyskryminację w rozumieniu ustępu 1 niniejszego artykułu.

3. Postanowienia ustępu 1 niniejszego artykułu nie ograniczają dopuszczalności wprowadzania szczególnych środków w celu usuwania nierówności faktycznych.

4. Z zakresu niniejszego artykułu lub niektórych jego postanowień można wyłączyć zawody, które ze względu na ich charakter lub okoliczności, w których są wykonywane, mogą być powierzane tylko osobom określonej płci.

Artykuł 2

Prawo do informacji i konsultacji

1. W celu zapewnienia skutecznego wykonywania prawa pracowników do informacji, oraz konsultacji w ramach zakładu pracy, Strony zobowiązują się do przyjęcia lub popierania środków, które pracownikom lub ich przedstawicielom umożliwią, zgodnie
z ustawodawstwem krajowym i praktyką:

a) regularne lub przeprowadzane w stosownym czasie, oraz w przystępny sposób, uzyskiwanie informacji o sytuacji gospodarczej i finansowej zatrudniającego ich zakładu przy założeniu, iż niektóre informacje, których ujawnienie mogłoby przynieść zakładowi szkodę, mogą nie podlegać ujawnieniu lub być ujawniane z zastrzeżeniem poufności, oraz

b) Strony mogą wyłączyć z zakresu stosowania ustępu 1 niniejszego artykułu zakłady zatrudniające mniej pracowników niż ich liczba określona w ustawodawstwie krajowym lub wynikająca z praktyki.

Artykuł 3

Prawo do brania udziału w określaniu i polepszaniu warunków pracy i środowiska pracy

1. W celu zapewnienia skutecznego wykonywania prawa pracowników do brania udziału
w określaniu i polepszaniu warunków pracy i środowiska pracy w zakładzie, Strony zobowiązują się do przyjęcia lub popierania środków, które pracownikom lub ich przedstawicielom umożliwiają, zgodnie z ustawodawstwem krajowym i praktyką, przyczynianie się do:

a) określania i polepszania warunków pracy, organizacji pracy i środowiska pracy;

b) ochrony zdrowia i bezpieczeństwa w ramach zakładu;

c) organizacji usług i ułatwień socjalnych i społeczno-kulturalnych w ramach zakładu;

d) nadzorowania przestrzegania przepisów w tych materiach.

2. Strony mogą wyłączyć z zakresu stosowania ustępu 1 niniejszego artykułu zakłady zatrudniające mniej pracowników niż ich liczba określona w ustawodawstwie krajowym lub wynikająca z praktyki.

Artykuł 4

Prawo osób w podeszłym wieku do ochrony socjalnej

W celu zapewnienia skutecznego wykonywania praw osób w podeszłym wieku do ochrony socjalnej, Strony zobowiązują się do przyjęcia lub popierania, bezpośrednio lub we współpracy z organizacjami publicznymi lub prywatnymi, stosownych środków mających na celu w szczególności:

1. Umożliwienie osobom w podeszłym wieku pozostanie pełnoprawnymi członkami społeczeństwa tak długo, jak to możliwe, poprzez:

a) stworzenie odpowiednich zasobów umożliwiających im prowadzenie godziwej egzystencji i branie aktywnego udziału w życiu publicznym, społecznym i kulturalnym;

b) dostarczanie informacji o usługach i ułatwieniach dostępnych dla osób w podeszłym wieku oraz o możliwościach korzystania z nich;

2. Umożliwienie osobom w podeszłym wieku swobodnego wyboru sposobu życia oraz prowadzenia niezależnej egzystencji w znanym im środowisku tak długo, jak będą sobie tego życzyli i będą do tego zdolni, poprzez:

a) zapewnienie mieszkań dostosowanych do ich potrzeb i ich stanu zdrowia lub zapewnianie stosownych środków na adaptację ich mieszkań;

b) opiekę medyczną i usługi niezbędne ze względu na ich stan;

3. Zagwarantowanie osobom w podeszłym wieku przebywającym w domach opieki stosownego wsparcia z równoczesnym poszanowaniem ich sfery prywatności, oraz zagwarantowanie im udziału w podejmowaniu decyzji dotyczących warunków życia w takich instytucjach.